Tak zaraz po wojnie wyglądał Gdańsk. Zniszczone miasto odbudowano - dziś zachwyca

Kiedyś mówiono, że cały naród buduje swoją stolicę. Oczywistym było, że zniszczona Warszawa nie mogła przestać istnieć, dlatego w jej odbudowę mieli się wspólnie i solidarnie zaangażować wszyscy z całego kraju. Tymczasem w przypadku Gdańska, który w ostatnim roku wojny również zniszczono niemalże w całości, odbudowa wcale nie była pewna.

Po wojnie architekci mieli kilka pomysłów, co zrobić ze zburzonym Gdańskiem. Jednym z nich było pozostawienie miasta ''ku przestrodze'' - ruiny miałyby stać się gigantycznym pomnikiem zbrodni wojennych. Inną koncepcją było wybudowanie na miejscu ruin zupełnie nowego miasta. Na szczęście zdecydowano się na odbudowę Gdańska z zachowaniem wyglądu sprzed wojny.

Dotyczyło to w szczególności starówki miasta, która po nalotach samolotów radzieckich i pożarach, które błyskawicznie przemieszczały się wśród drewnianych budynków, prawie przestała istnieć. Odtworzono układ ulic sprzed wojny i wygląd budynków. Jednak nie wszystko na gdańskiej starówce miało po odbudowie być takie jak przed 1939 rokiem - na szczęście.

Architekci, planując odbudowę, wzięli pod uwagę brak funkcjonalności starych budynków. Na starówce przed wojną stały domy pozbawione kanalizacji, ciemne, z oficynami. Nowa starówka miała być unowocześniona, ale wyglądająca na historyczną.

Zadanie ułatwiły specyficzne zniszczenia miasta - budynki były oczywiście zniszczone i nienadające się do zamieszkania, spalone, bez dachów. Jednak dla odtworzenia wyglądu starówki bardzo ważne były zachowane elewacje - osmalone od pożarów, ale umożliwiające odbudowę budynków o wyglądzie sprzed wojny.

Tam, gdzie nie dało się zrobić dokładnej odbudowy, próbowano rekonstruować przynajmniej najważniejsze dla danego rejonu budynki. I tak w większości zniknęły bezpowrotnie czynszówki z XIX wieku, ale odbudowano w znacznej części kościoły czy ratusz Starego Miasta.

To widok na ulicę Piwną. W tle gotycki kościół Mariacki, czyli największy ceglany kościół na świecie. Na szczęście nie uległ całkowitemu zniszczeniu. Spalił się dach, część wyposażenia rozkradziono lub wywieziono do innych miast (np. do Muzeum Narodowego w Warszawie). Mury jednak zostały, uratowano niektóre dzieła sztuki i elementy wnętrza. Odbudowę rozpoczęto w 1946 roku, a ukończono prawie 40 lat później.

Widok na ulicę Długi Targ i fontannę Neptuna, stojącą przed słynnym Dworem Artusa.

Na zdjęciu - odbudowana ulica Długa, w tle widać wieżę Ratusza Głównego Miasta. Historia tego budynku sięga XIV wieku. Podczas wojny ratusz stracił szczyt wieży.

Widok na Długie Pobrzeże. Daleko w tle widać Wielkiego Żurawia - zabytkową bramę wodną, element charakterystycznej zabudowy historycznej Gdańska. Żuraw jest najstarszym zachowanym dźwigiem portowym w Europie - powstał w XV wieku. Po wojnie trzeba było zrekonstruować tylko część drewnianą dźwigu - zabudowa z murów przetrwała podpalenie przez Armię Czerwoną w 1945 roku.

Widok na ulicę Mariacką - jak widać, po wojnie niewiele z niej zostało. Kamienice odbudowano na podstawie zdjęć, pomógł też zachowany układ fundamentów.

Wielka Zbrojownia była odbudowywana długo i bardzo starannie. W znacznej części zachowały się zdobienia fasady tego pięknego, XVII-wiecznego budynku. Niestety, wnętrze uległo prawie całkowitemu zniszczeniu i to ono stanowiło największe wyzwanie dla architektów.

Koniec ulicy Mariackiej.

Widok z ulicy Długiej na Złotą Bramę