Książki, wycinki z gazet, dokumenty i zdjęcia - każdy z tych papierowych przedmiotów po latach zmienia swój kolor. Białe kartki z roku na rok stają się coraz bardziej żółte i nieczytelne. Susan Richardson, profesor chemii z Uniwersytetu Południowej Kalifornii wyjaśnia, że to przez składniki papieru, które reagują z tlenem.
Większość papieru dostępnego na rynku jest wykonana z drewna, który w dużej mierze składa się z celulozy i ligniny. Lignina sprawia, że drewno jest sztywne i mocne, z kolei bezbarwna celuloza świetnie odbija światło, dlatego postrzegamy ją jako białą, podobnie jak kartki papieru.
Kiedy lignina zostanie wystawiona na działanie światła i tlenu, zmienia się jej struktura. Obie substancje są podatne na utlenianie, czyli wychwytywanie dodatkowych cząsteczek tlenu, które zmieniają im budowę.
Dodatkowe cząsteczki tlenu tworzą tzw. chromofory, czyli jony odpowiedzialne za barwę. Są odzwierciedleniem długości fal światła, które ludzkie oko postrzega jako kolor. W przypadku utlenienia ligniny jest on żółty lub brązowy.
Producenci papieru starają się usunąć jak najwięcej ligniny z papieru za pomocą wybielania, żeby papier pozostał jak najdłużej biały oraz żeby był bardziej giętki
- mówi Richardson w rozmowie z Live Science. Najszybciej żółkną więc, gazety wykonane z najtańszego papieru.
Jednak lignina jest pożyteczna także w produkcji niektórych papierowych przedmiotów. Jest niezbędna w składzie chociażby kartonowych pudeł, które muszą być bardziej wytrzymałe niż zwykłe kartki papieru. Dlatego kartony, w których przewozimy pralki, telewizory, a nawet buty mają brązową barwę - wybielony karton szybciej by się podarł.
Tlen jest wrogiem papieru. Jeśli zamkniemy kartkę w szczelnym pudełku chroniącym przed słońcem i zastąpimy w nim tlen gazem obojętnym (nieuczestniczącym w reakcjach chemicznych) np. azotem, ochronimy papier przed żółknięciem
- twierdzi Richardson.
