Zwolnienie z pracy to jedna z najbardziej stresujących sytuacji. Według psychiatrów Thomasa Holmesa i Richarda Rahe’a z Washington University w Seattle, znajduje się ona na ósmym z dziesięciu momentów w życiu człowieka, które generują najwięcej stresu. Niestety negatywne emocje z tym związane mogą działać przez długi czas, a to odbija się na naszym samopoczuciu. W wyniku stresujących sytuacji aktywują się hormony takie jak adrenalina, noradrenalina czy kortyzol, które podnoszą ciśnienie krwi, przyspieszają czynność serca czy podnoszą poziom glukozy.
Zachowania szefa, który chce zwolnić pracownika - co może budzić obawy?
Poniżej przedstawiamy zachowania szefa, które zwykle budzą niepokój wśród pracowników. Są to:
- nagłe zainteresowanie szczegółami pracy - szef wypytuje o zakres naszych zadań i obowiązków, sposób ich realizacji, dostęp do zasobów itp.
- krytyczne uwagi - szef zwraca uwagę na błędy, które zauważył lub powołuje się na krytyczne komentarze ze strony współpracowników.
- większy dystans - zauważasz ochłodzenie relacji z szefem, brak rozmów na poziomie, jakie były dotychczas prowadzone. Czasem warto też zastanowić się nad swoim zachowaniem - czy ostatnio nie wywołaliśmy konfliktu, nie byliśmy nieuprzejmi lub opryskliwi wobec innych osób w pracy.
- brak pochwał lub powierzanie zadań bardzo trudnych, nieraz niemożliwych do zrealizowania.
- otrzymywanie mniej istotnych zleceń, mniejsza liczba obowiązków.
- wyłączenie z konwersacji firmowej - prowadzonej przez maila lub inne komunikatory.
- nasilone plotki w firmie na temat nadchodzących zwolnień lub zmian na stanowiskach.
- publikacja oferty pracy na to samo lub zbliżone stanowisko (o ile nie wynika z informacji, że planowane jest powiększenie zespołu o nowe osoby).
Wskazówką może być także reorganizacja zespołu lub pracy poszczególnych działów, które mogą objąć też większe lub mniejsze zmiany personalne.
Jeśli wyżej wymienione zachowania budzą niepokój, to warto przygotować sobie nowe CV lub zacząć przeglądać oferty pracy. Nie zawsze punkty te będą oznaczać zwolnienie - trzeba brać pod uwagę też inne możliwości, jak gorszy dzień szefa czy zmiany w firmie, które mogą być stresujące dla przełożonych.
Wypowiedzenie umowy o pracę i zlecenie - co warto wiedzieć?
Warto też poznać, w jaki sposób powinno wyglądać wypowiedzenie z pracy. W przypadku pracowników zatrudnionych na umowie o pracę, powinno być ono dokonane na piśmie, z informacją na temat m.in. terminu wygaśnięcia umowy, długości okresu wypowiedzenia czy konkretnego powodu wypowiedzenia (to ostatnie w przypadku umów zawartych na czas nieokreślony).
Wypowiedzenie umowy zlecenia może być dokonane ustnie, jednak ze względów formalnych warto przygotować je także na piśmie. W dokumencie można zawrzeć dane takie same, jak w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę.
Każdy pracownik może odwołać się do sądu pracy, jeśli np. uważa, że pracodawca naruszył przepisy lub zwolnienie jest nieuzasadnione. Pracownik może to zrobić do 21 dni od otrzymania wypowiedzenia. Wypowiedzenie można zaskarżyć z następujących powodów:
- gdy nie zgadzasz się z powodem wypowiedzenia umowy o pracę;
- gdy zwolnienie dyscyplinarne spowodowane jest zdarzeniem, od którego minął więcej niż miesiąc;
- gdy w piśmie nie ma informacji o możliwości odwołania się do sądu pracy;
- gdy związki zawodowe nie zostały poinformowane o zamiarze wypowiedzenia umowy o pracę (dotyczy zakładów, w których działają związki zawodowe);
- gdy nie ma uzasadnienia zwolnienia (tylko w przypadku umów o pracę zawartych na czas nieokreślony);
- gdy wypowiedzenie dotyczy grup osób prawnie chronionych.
Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę:
- osobom, które przebywają na urlopie wypoczynkowym, okolicznościowym, szkoleniowym lub bezpłatnym;
- osobom, które są na zwolnieniu lekarskim;
- osobom, które są na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim, wychowawczym lub tacierzyńskim;
- osobom, którym brakuje czterech lat do osiągnięcia wieku emerytalnego;
- osobom, które uprawnione są do urlopu wychowawczego i złożą wniosek o zmniejszenie etatu (nie można wypowiedzieć UoP przez 12 miesięcy);
- kobietom w ciąży (przy umowie terminowej, która kończyłaby się w dniu, w którym pracownica jest w co najmniej 12. tygodniu ciąży, pracodawca jest zobowiązany przedłużyć umowę do dnia porodu);
- działaczom związkowym.
Umowę o pracę można wypowiedzieć zawsze, nawet wobec osób chronionych prawnie, w sytuacji gdy firma ogłasza upadłość i jest likwidowana, pracownik uzyskuje rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy oraz gdy doszło do ciężkiego naruszenia obowiązków (wtedy pracownik jest zwalniany dyscyplinarnie).
Pracodawca może wysłać wypowiedzenie mailem (jeśli opatrzony jest bezpiecznym podpisem elektronicznym) czy pocztą. Sam fakt podpisania wypowiedzenia czy przyjęcia listu nie ma znaczenia - liczy się to, że pracownik miał okazję zapoznać się z treścią zwolnienia. Rozwiązanie umowy będzie skuteczne nawet wówczas, gdy pracownik nie odbierze listu (przy drugim awizie). Pracownik, który zaskarży wypowiedzenie może domagać się przywrócenia do pracy, wypłacenia wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy lub wypłacenia odszkodowania.
