Tytułowano ją Królową, Nową Boginią, Boginią Miłującą Ojca czy Boginią Miłująca Ojczyznę. Jej życie było pełne zadziwiających wydarzeń, aż pewnego dnia postanowiła się na nie targnąć. Kleopatra wzbudzała podziw, ale też stała się inspiracją dla wielu późniejszych poetów czy reżyserów filmowych.
Jako ulubienica ojca została królową Egiptu. Szybko musiała uciekać z ojczyzny
Dokładna data narodzin Kleopatry nie jest znana, ale przyjmuje się, że był to rok 69 lub 70 p.n.e. Już od najmłodszych lat była kształcona na następczynię tronu. Uczyła się greckiego, ale też egipskiego, macedońskiego, etiopskiego, hebrajskiego czy arabskiego. Ponadto miała zapewnione zajęcia z muzyki, tańca, malarstwa, historii, geografii czy fizyki.
W końcu została ulubienicą ojca i tym samym miała największe szanse na objęcie tronu. Rzeczywiście w testamencie Ptolemeusz XII wskazał, że to właśnie Kleopatra VII, czyli córka, obejmie po nim rządy. Warunkiem było poślubienie młodszego brata Ptolemeusza XIII, jak nakazywała rodzinna tradycja. W 51 roku została co prawda królową Egiptu, ale doradcy jej męża (a jednocześnie brata), chcieli się jej pozbyć i skłócić rodzeństwo. Udało im się to w około 49 roku. Kleopatra musiała uciekać. Udała się do Palestyny.
Taki bieg wydarzeń sprawił, że Ptolemeusz XIII szybko został uznany za prawowitego króla Egiptu. Ze względu na młody wiek musiał mieć jednak formalnego opiekuna, a został nim Pompejusz. Rywalizował on z Juliuszem Cezarem o władzę w Rzymie. Król, chcąc zyskać w oczach Cezara, postanowił zwabić Pompejusza do łodzi rybackiej, a tam go zabił.
Wizerunek Kleopatry w ruinach w Denderze (rycina; 1884 rok) pl.wikipedia.org
Pierwsze spotkanie Kleopatry i Juliusza Cezara. Szybko zostali kochankami
Na początku października 48 roku Cezar przybył do Aleksandrii. Powitano go nietypowym "podarunkiem", a mianowicie sygnetem i głową Pompejusza. Wbrew oczekiwaniom króla Egiptu, Cezar potępił morderstwo, a skłóconemu rodzeństwu, które jednocześnie było małżeństwem, kazał się przed sobą stawić. Kleopatra musiała jednak dostać się do pałacu podstępem, ponieważ Ptolemeusz obstawił wejścia wojskowymi. Zakradła się zatem po zmroku, podpływając pod pałac łódką. Do środka dostała się natomiast zawinięta w dywan, choć niektóre źródła wskazują, że została wniesiona w worku na bieliznę. Niezależnie od sposobu, w jaki udało się jej tego dokonać, zrobiła na Cezarze ogromne wrażenie.
)
O czym dokładnie rozmawiali, nie wiadomo. Podejrzewa się jednak, że właśnie tej nocy zostali kochankami. Następnego dnia, gdy w pałacu zjawił się Ptolemeusz XIII, Cezar oświadczył, że rodzeństwo musi się pogodzić i wspólnie rządzić Egiptem. Wprawiło to Ptolemeusza we wściekłość. Uznał bowiem, że został zdradzony. Decyzją Cezara młodsze rodzeństwo, czyli księżniczka Arsinoe i Ptolemeusz XIV mieli zaś panować na Cyprze. W ten sposób teren powrócił w posiadanie Egiptu, a nastroje w Aleksandrii miały zostać uspokojone. Arsinoe nie dotrała jednak na Cypr, bo Cezar zamknął ją w pałacu.
Cezar przegrał bitwę, ale nie wojnę. Śmierć Ptolemeusza XIII
Jeden z regentów panujących w imieniu Ptolemeusza XIII - Pothejnos, buntował króla przeciwko Cezarowi i jego decyzji. Słuchanie rozkazów kobiety miało być upokarzające, a co więcej bał się, że Juliusz Cezar uczyni wkrótce Kleopatrę jedyną królową Egiptu. To było główną przyczyną wojny aleksandryjskiej. Aleksandryjczycy początkowo odnosili zwycięstwa, ale gdy do Egiptu wkroczyły posiłki wezwane przez Cezara, królewskie wojska przegrały wojnę, a Ptolemeusz XIII zginął.
Cezar wkroczył do Aleksandrii, ale ogłosił jednocześnie, że testament Ptolemeusza XII, czyli ojca Kleopatry wciąż jest ważny. Tym samym Egipt pozostał suwerennym państwem, którym miała rządzić Kleopatra oraz jej młodszy brat Ptolemeusz XIV. Do niewoli trafiła zaś walcząca przeciwko siostrze księżniczka Arsinoe.
Rzymski przywódca przed opuszczeniem Egiptu postanowił udać się w dwumiesięczną podróż w górę Nilu. Towarzyszyła mu Kleopatra. Ich romans rozwinął się jeszcze bardziej, a oni oddawali się turystyce i przyjemnościom. Trudno stwierdzić czy łączyło ich prawdziwe uczucie, czy polityczne korzyści. Niemniej jednak okazało się, że Kleopatra spodziewa się dziecka. Po powrocie z podróży przed Kleopatrą stało ważne wyzwanie. Rozpoczęła samodzielne rządy (przynajmniej częściowo, bo sprawowała je pod wojskowym nadzorem Rzymian), ale Aleksandryjczycy byli do niej wrogo nastawieni.
Cleopatra and Caesar by Jean-Leon-Gerome http://www.mezzo-mondo.com/arts/mm/orientalist/european/gerome/index_b.html Archived 2017-06-19 at the Wayback Machine / pl.wikipedia.org
Wizyta Kleopatry w Rzymie. Liczyła na małżeństwo, a wyjechała z niczym
Kleopatra wraz z Ptolemeuszem XIV otrzymała od Cezara zaproszenie do Rzymu. Królowa Egiptu zabrała ze sobą także rocznego synka Cezariona. Takie imię oznaczało, że uznane zostało ojcostwo Cezara. W Rzymie Juliusz Cezar miał jednak żonę Kalpurnię, więc Kleopatra nie mogła liczyć na miłe powitanie poddanych. Gdy Cezar w 46 roku wyjechał do Hiszpanii, aby uporać się ze zwolennikami Pompejusza, Kleopatra postanowiła na niego zaczekać.
Ostatecznie w willi Cezara mieszkała przez dwa lata. Oficjalnym powodem miało być zawarcie sojuszu między państwami, jednak w rzeczywistości Kleopatra liczyła najprawdopodobniej, że poślubi kochanka. Plany pokrzyżowała jej jednak śmierć Cezara w marcu 44 roku. Została w Rzymie jeszcze jakiś czas, mając nadzieję, że syn Cezarion odziedziczy władzę po ojcu. Po odczytaniu testamentu okazało się, że Cezar wskazał tylko jednego spadkobiercę, a był nim wnuk siostry Gajusz Oktawiusz (Oktawian). Nie otrzymał on natomiast żadnych publicznych funkcji. W lipcu 44 roku Kleopatra postanowiła wrócić do Egiptu.
Na Kleopatrę czekały kolejne wyzwania. Napięcie w Egipcie rosło
Tuż po powrocie do Egiptu Kleopatra wydała rozkaz zabicia brata Ptolemeusza XIV. Stawał się on dla niej coraz większym zagrożeniem, zwłaszcza że Aleksandryjczycy za nią nie przepadali. Wówczas rządy zaczęła sprawować wspólnie z synem Ptolemeuszem XV Cezarionem. Napięta sytuacja panowała nie tylko w Egipcie, ale i Rzymie. Po śmierci Cezara jego oficer Marek Antoniusz chciał zawrzeć kompromis ze spiskowcami, ale wkrótce postanowił jednak pomścić przyjaciela.
Kolejny trudny okres nadszedł w latach 44-42 p.n.e., kiedy to wylewy Nilu a właściwie ich brak, spowodowały zagrożenie masowego głodu. Winą za to oraz panującą w Egipcie zarazę obarczono Kleopatrę.
)
Jesienią 42 roku ważna zmiana zaszła też w Rzymie. Po bitwie pod Filippi, w której wojska Marka Antoniusza pokonały Brutusa i Kasjusza, obaj popełnili samobójstwo. Tym samym na czele imperium stanął Marek Antoniusz, Oktawian i Lepidus.
Kolejny władca nie pozostał obojętny na wdzięki Kleopatry. Romans z Antoniuszem
Antoniusz zaczął cieszyć się ogromną popularnością, a od władców innych państw otrzymywał hojne dary. Wyjątkiem był Egipt. Kleopatra nie wysłała bowiem do Antoniusza żadnego poselstwa, choć w teorii wspierała stronnictwo, które chciało pomścić Juliusza Cezara. W związku z tym wysłannik Antoniusza wręczył jej zaproszenie na spotkanie w Cylicji. Nie odpowiedziała od razu, bo chciała osłabić pozycję nowego władcy, czyli konkurenta jej syna Cezariona. Długa zwłoka mogłaby jednak doprowadzić do wojny, a więc w końcu się zgodziła.
W 41 roku 28-letnia Kleopatra przybyła do Tarsu w Cylicji. Już wtedy wywarła na 42-letnim Antoniuszu duże wrażenie. Podczas tej wizyty udało się jej załatwić dwie ważne dla niej sprawy. Antoniusz zgodził się na zamordowanie jej siostry Arsinoe, której Kleopatra wciąż się obawiała, ale też człowieka podającego się za ocalałego Ptolemeusza XIII. Potem Kleopatra powróciła do Aleksandrii, a Antoniusz wyjechał do Syrii, ale nie na długo. Na przełomie 41 i 40 roku przyjechał do Aleksandrii, gdzie zaczął rozwijać się jego romans z Kleopatrą. Para nie stroniła od zabaw i uczt, budząc zgorszenie wśród poddanych.
W 40 roku na podstawie porozumienia o strefach wpływów, Antoniusz miał zarządzać wschodem, Oktawian ziemiami zachodnimi, a Lepidus Afryką. Fluwia, czyli pierwsza żona Oktawiusza zmarła, a więc ten dla umocnienia układu poślubił siostrę Oktawiana, Oktawię. W międzyczasie dzieci urodziła mu zaś... Kleopatra. Bliźniaki otrzymały imiona Aleksander Helios (Słońce) i Kleopatra Selene (Księżyc). Do ponownego spotkania pomiędzy królową Egiptu a Antoniuszem doszło jednak dopiero po czterech latach. Wcześniej przez cały czas jedynie korespondowali. Spotkali się w Syrii, bo Kleopatra została wezwana jako sojuszniczka w związku z nadchodzącą wojną z Partami. Wtedy Antoniusz po raz pierwszy zobaczył dzieci i je uznał. Na przełomie 37 i 36 roku Kleopatra otrzymała zaś od Antoniusza nowe ziemie na Wschodzie, w Cyrenajce i na Krecie.
W 36 roku rozpoczęła się kampania partyjska Antoniusza, która zakończyła się klęską. Załamany postanowił zatrzymać się w Syrii, a dokładniej w Leuke Kome. Tam pochłonął go alkohol. Kleopatra po tym, jak wojsko przeszło na stronę Oktawiana, pojechała do kochanka i zabrała go do Egiptu. Na świat przyszło też wkrótce ich trzecie dziecko, Ptolemeusz Filadelfos. W 34 roku Antoniusz i Kleopatra wzięli ślub mimo, że zgodnie z rzymskim prawem był to związek nieważny. Egipt nie podpisał bowiem z Rzymem traktatu, który zezwalałby na związki małżeńskie Rzymian z obywatelami innych państw.
Niedługo potem odbyła się uroczystość poczas której Antoiusz ogłosił podział królestw pomiędzy potomków Kleopatry, małżonkę ogłosił Królową Królów, a Ptolemeusza XV Królem Królów. Aleksander Helios otrzymał decyzją ojca Armenię, Medię i Partię, Ptolemeuszowi Filadelfosowi przypadły posiadłości w Syrii, Fenicji i Cylicji, a Kleopatrze Selene Cyrenajka i Libia. Warto zaznaczyć, że przeznaczone dzieciom tereny leżące na wschód od Mezopotamii należało dopiero zdobyć. Ta wiadomość zbulwersowała Rzymian, na czym zyskiwał Oktawian, gdyż zależało mu na osłabieniu Antoniusza. Starcie między nimi było nieuniknione. W 31 roku Oktawian został konsulem i otrzymał władzę wojskową. Kleopatrę ogłosił natomiast wrogiem państwa rzymskiego, ponieważ uznał ją za winną konfliktów. Bitwa morska pod Akcjum okazała się końcem Antoniusza i Kleopatry, a 1 sierpnia 30 roku p.n.e. przejęta została też Aleksandria.
Śmierć Kleopatry do dziś owiana jest tajemnicą. Wiele teorii powątpiewa, czy było to samobójstwo
Marek Antoniusz miał popełnić samobójstwo na skutek informacji, jaką otrzymał od gońca. Dowiedział się od niego, że Kleopatra nie żyje. Tak naprawdę jego małżonka miała się zamknąć w mauzoleum. Niektóre źródła wskazują, że Kleopatra zrobiła to celowo, aby nakłonić męża do samobójstwa. Dlaczego? Być może z miłości, bo wiedziała, że inaczej zginie z rąk Okatwiana, a może po to, aby ułatwić sobie późniejsze negocjacje o życie własne i dzieci. Tego nie wiadomo.
Na tę wieść Antoniusz chwycił za sztylet i ranił się w brzuch. Niestety wycelował na tyle niefortunnie, że nie zginął od razu. Kleopatra przekonana, że ten nie żyje, poprosiła o sprowadzenie do mauzoleum ciała męża. Marek Antoniusz zmarł w ramionach Kleopatry.
Jak zginęła natomiast Kleopatra? Do dziś budzi to wiele wątpliwości. Najczęściej powielanymi wersjami jest samobójstwo na skutek spożycia trucizny, ale też śmierć w wyniku ukąszenia węża. Wiele źródeł wskazuje zaś, że jad kobry królewskiej nie był jednak przyczyną zgonu królowej Egiptu. Na ciele Kleopatry nie dopatrzono się śladów po ukąszeniu, a w komnacie nie znaleziono węża. Kasjusz Dion, czyli rzymski historyk zauważył ponadto, że kobieta odeszła "bez bólu", co przy ukąszeniu kobry jest mało prawdopodobne. Niesie ono za sobą bowiem wiele nieprzyjemnych symptomów, a ilość jadu musiałaby być naprawdę duża, aby skutkować śmiercią.
Podobne zdanie ma prof. Christoph Schäfer z uniwersytetu w Trewirze, który jest przekonany, że Kleopatra zdając sobie z tego sprawę, zdecydowała się na samobójstwo wypijając mieszankę z opium, tojadu i szaleju. Tojad jest śmiertelny, a objawy po jego spożyciu są zbliżone jak po ukąszeniu kobry. Opium łagodzi jednak symptomy, a szalej poraża system nerwowy, powodując łagodniejszą śmierć.
Kolejną niewiadomą pozostaje jednak fakt, czy rzeczywiście było to samobójstwo czy zabójstwo. Większość źródeł skłania się ku pierwszej wersji, wskazując, że Kleopatra co prawda próbowała negocjować z Okatwianem, ale w obawie, że ten zawiezie ją do Rzymu jako ozdobę jego pochodu triumfalnego uświetniającego podbój Egiptu, miała stwierdzić, że "nie da się poprowadzić w triumfie".
Śmierć Kleopatry - Guido Cagnacci (1601-1663 Kunsthistorisches Museum Wien, Bilddatenbank/pl.wikipedia.org
Dzieci Kleopatry. Co stało się z nimi po śmierci królowej?
Jeszcze przed śmiercią Kleopatra miała wysłać Cezariona w drogę do Indii. Jego wychowawca zdradził jednak chłopca i powiedział mu, że Oktawian pragnie jego powrotu do Egiptu, aby tam zasiadł na tronie. Ptolemeusz XV nie objął jednak władzy. Został zamordowany. Żona Antoniusza - Oktawia, zajęła się zaś wychowaniem pozostałych dzieci. Kleopatra Selene w 20 r. p.n.e. wyszła za mąż za króla Mauretanii, a losy Aleksandra Heliosa i Ptolomeusza Filadelfa nie są znane.
